İyi halı nasıl belirlenir
Halı kalitesini belirleme konusunda evvela 1 metrekare başına düşen dikey ve yatay yöndeki düğüm miktarı sayılır. Böylece 1m2‘deki düğüm sıklığı belirlenir. Halı kalitesini belirlemede düğüm sıklığı en önemli kriterlerden biridir. Bununla beraber halının genel görünümü, renklerin ahengi ve desenin dengesi de önemlidir. Ayrıca halının yaşı ve kondisyonu da önemlidir.
Düğüm sıklığı (dikey ve yatay yönde) m2’ye düşen düğüm sayısı ile ölçülür. Düğüm sayısı orta kalitedeki halılarda m2’de 100.000’den çok kaliteli halılarda m2‘de 10.800.000’e kadar çıkabilmektedir. Bu noktada düğüm sayısına göre halı kalitesinin belirlenmesiyle ilgili aşağıdaki sonuca varabiliriz:
1 m2‘de; 250.000 ila 500.000 düğüm arası orta kalitedir. 500.000 ila 1 milyon düğüm arası iyi kalitedir. 1 milyon ila 4 milyon düğüm arası nadir bulunan kalitededir. 4 milyon düğümden fazlası çok iyi ve 10,8 milyon düğüm dünya rekorudur.
Düğüm Sayımı
Çeşitli hesaplama yöntemleri vardır. Birincisinde, cm başına düşen düğümler boyuna ve enine sayılır. Sonra da çıkan sayılar birbiriyle çarparak hesaplanır. Bazen dm2 başına düşen düğümler sayılır, yani; temel ölçü birimi olarak 10 cm alınır. 1 metre başına düşen dikey ve yatay yöndeki düğüm miktarı sayılır ve m2 ‘deki düğüm sıklığı belirlenir. Sayım yapmak için halının altından enine ve boyuna 10 cm’lik ölçü alınır. Yükseklik olarak, her bir yumru bir düğüm sayılır ama enine bakıldığında yalnız 90 derecelik yığınlar sayılır. Daha sonra sayımın sonucu 100 ile çarpılır ve böylece metre kareye düşen sıklık belirlenmiş olur.
Tüm üretici ülkeler halı kalite bildirilerinde onluk sistemi kullanmaz. Örneğin, “inç” başına düğüm sayısına göre dokuma ayarlaması her iki yönde de gösterilmektedir. Pakistan halılarında ise, mükemmellik inçkare başına düşen düğüm ile belirlenirken ilk numara atkı yönündeki düğümleri ikinci numara ise çözgü yünündeki düğümleri verir. Ayrıca uzun bir süre, İran Gereh= 6,4 ila 7 cm’i ölçü olarak kullandı. 7 cm ile bir Gereh m2 7×7=49 olur ve m2 ‘ye çevrilir-10.000 cm2 : 49 cm2 = 204,08 dönüşüm faktörü. İran’da Gereh düğümü 1/16 Zar’a eşittir. Ancak, ülkenin tamamında aynı boyutlarda değildir. Rakamlar 102,5 ila 112,5 cm arasında değişir. Eskiden, düğüm sıklığı 30 düğüm/Gereh’di. Neyse ki artık onluk sistem kullanılıyor.
Başka yaygın bir ölçü ise özellikle Tebriz’de dokunan sıra=”Redj”dir. Gereh başına dokunan sıra verilir. Bu da bir 40 “Redj”li bir Tebriz halısında Gereh kare başına 40×40=1600 düğüm olduğu anlamına gelir. Metre kareye bağlı olarak 204,08 dönüşüm faktörü kullanılır. Bu yüzden, 600 düğüm/Gereh kare x 204,08=326.528 düğüm/metre kare. Çin’de ise sıra olarak hesaplama yapar. Bir yün halıda atkı ve çözgü yönünde 30 cm başına 90 düğüm bulunur. Dönüşüm formülü ise: 90 x3,28 = 295,20 x 295,20 =87.143 düğüm/m2’dir.
Düğüm Sayım Grafiği
Kalitesine göre halılarda kaç düğüm var?
Netice olarak yukarıda da belirtildiği gibi, üretici ülkeler kaliteyi belirlemede farklı tanımlamalar kullanıyor. Aşağıdaki ülke ve eyaletleri için verilen kalite başlığı altındaki rakamlarda ilk rakam atkı yönündeki düğümleri ikinci rakam ise çözgü yönündeki düğümleri göstermektedir. Veriler iyi halı nasıl belirlenir sorusunu cevaplayacak kıymetli bilgileri içeriyor. Hindistan, Keşmir, Agra, Jaipur, Pakistan, Çin, Marokko.
Hindistan |
Kalite |
m²’ye düşen düğüm sayısı |
6/45 |
103.400 |
7/40 |
107.200 |
7/50 |
134.000 |
7/60 |
160.800 |
8/60 |
183.700 |
9/60 |
206.700 |
10/60 |
229.700 |
12/60 |
275.600 |
14/70 |
375.000 |
10/80 |
428.600 |
Keşmir |
14/14 |
300.000 |
16/16 |
400.000 |
18/18 |
530.000 |
10/20 |
625.000 |
22/22 |
750.000 |
24/24 |
900.000 |
Agra |
9/16 |
223.200 |
10/18 |
279.000 |
11/19 |
324.000 |
Jaipur |
13/13 |
262.000 |
10/16 |
248.000 |
Pakistan |
8/12 |
148.900 |
8/14 |
173.600 |
9/16 |
223.200 |
9/18 |
251.100 |
10/18 |
279.000 |
10/20 |
310.000 |
11/20 |
341.000 |
11/22 |
375.100 |
12/22 |
409.200 |
12/14 |
260.400 |
12/24 |
446.400 |
13/15 |
302.300 |
14/16 |
347.200 |
16/18 |
446.400 |
18/20 |
558.000 |
20/22 |
682.000 |
Çin |
90 |
87.100 |
120 |
154.900 |
130 |
181.800 |
150 |
242.000 |
180 |
348.600 |
200 |
430.300 |
230 |
569.100 |
260 |
727.200 |
300 |
968.200 |
400 |
1.700.000 |
500 |
2.700.000 |
600 |
3.900.000 |
700 |
5.300.000 |
800 |
6.900.000 |
900 |
8.700.000 |
1000 |
10.800.000 |
Marokko |
15/15 |
22.500 |
16/16 |
25.600 |
18/18 |
32.400 |
20/20 |
40.000 |
25/25 |
52.500 |
30/30 |
90.000 |